Những ngày cuối cùng của “Nhà Trắng” ở Phnom Penh

Thủ đô Phnom Penh của Campuchia là một trong những thành phố phát triển nhanh nhất châu Á. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều công trình cũ tại đây sẽ bị phá bỏ để nhường mặt bằng xây dựng cho các công trình lớn, còn người dân phải di dời để nhận một khoản tiền đền bù. Là một trong những tòa nhà lâu đời và mang tính biểu tượng nhất của Phnom Penh trong thập niên 1960, khu nhà tập thể thường được gọi với tên “Nhà Trắng” sẽ bị phá hủy trong vài tuần tới. Những khoảnh khắc cuối cùng của khu nhà đã được nhiếp ảnh gia Omar Havana ghi lại.

Được xây dựng vào năm 1963, tòa chung cư này là dự án đầu tiên nhằm cung cấp nơi ở hiện đại cho người dân Campuchia thuộc tầng lớp trung lưu và người thu nhập thấp. Nhưng do không được cải tạo sửa chữa, toà nhà đã xuống cấp nghiêm trọng trong hàng chục năm qua.

Trong vài tháng qua, trước khi “Nhà Trắng” Phnom Penh bị dỡ bỏ, cư dân của tòa nhà này đã lần lượt đóng gói đồ đạc để chuyển đến nơi khác. Bà Davy, 47 tuổi, sống ở đây cùng mẹ từ sau thời kỳ Khmer Đỏ cho biết bà muốn giữ lại nơi này thay vì phá hủy vì đây từng là biểu tượng của cả thành phố.

Mặc dù gần đây bị coi là nơi tập trung của các đối tượng nghiện ngập, gái mại dâm, cùng tình trạng tồi tàn và thiếu vệ sinh, “Nhà Trắng” vẫn là một tòa nhà sôi động và đa dạng. Cư dân sống ở đây có những vũ công, nhạc sĩ, công chức, thợ thủ công, chủ doanh nghiệp và giáo viên.

Gần 500 gia đình đã sống trong “Nhà Trắng” từ nhiều năm nay. Cuối cùng, họ cũng chấp nhận phương án đền bù giải tỏa và bắt đầu dọn đi.

Khu tập thể cũ sẽ bị phá hủy để nhường chỗ cho một chung cư 21 tầng với không gian thương mại, căn hộ khép kín và bãi đậu xe

Trong khu tập thể có nhiều gian hàng nhỏ, đủ để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của khoảng 2.500 cư dân. Vuthy, 41 tuổi, cho biết: “Nơi đây không chỉ là nhà, mà còn là một tập thể cung cấp mọi thứ. Có bác sĩ, có cửa hàng tạp hóa, có tất cả những gì chúng tôi muốn”.

Được kỹ sư người Pháp Vladimir Bodiansky cùng các kiến trúc sư Campuchia thiết kế, “Nhà Trắng” Phnom Penh lấy cảm hứng từ các công trình của kiến trúc sư người Pháp Le Corbusier. Trong thời kỳ Khmer Đỏ từ năm 1975-1979, tòa nhà này bị bỏ hoang giống hầu hết các tòa nhà khác ở Phnom Penh.

Chỉ trong một thập niên, nhiều tòa nhà cũ ở Phnom Penh đã được cải tạo hoặc bị phá hủy do đô thị hóa. Số người nằm trong diện đền bù, giải tỏa đã lên đến hơn 700.000 người.

“Đối với tôi, “Nhà Trắng” không khác gì Angkor Wat. Nơi này là một viện bảo tàng và nó cần được bảo tồn”, một cư dân than thở khi rời đi.

Khu “Nhà Trắng” vào năm 1968 (Ảnh: Cambodia Herald)